Nie tak dawne poszukiwania „Złotego pociągu” rozpaliły wyobraźnię wielu poszukiwaczy przygód. Kto z Nas nie marzy bowiem o znalezieniu Bursztynowej Komnaty lub złotego depozytu Reichsbanku. Od tego czasu przybyło też wiele osób, które decydują się na eksplorację zarówno w ramach indywidualnych działań, jak i zorganizowanych grup.
Może szczęścia warto poszukać też w naszym Opolu, które do dziś skrywa wiele tajemnic? Jedną z nich jest możliwość istnienia podziemnego tunelu łączącego dawną siedzibę Reichsbanku (budynek widoczny na zdjęciu) z głównym dworcem kolejowym?
Czy taki tunel faktycznie istnieje? Czy służył do transportu lub ukrycia złotych sztabek? Być może. Opole pojawia się bowiem w historii poszukiwania depozytów z okresu II wojny światowej dosyć często. Z książki Robert Kudelskiego „Ostatni transport złota III Rzeszy” dowiadujemy się przykładowo, że w oddziale Reichsbanku w Lipsku (Niemcy) amerykańskie wojska odnalazły zasoby walutowe ewakuowane z Opola, w postaci 517 mln okupacyjnych złotych (tzw. młynarek), a wśród pozostałych paczek i worków wywiezionych ze Śląska depozyty funkcjonariuszy NSDAP oraz skrzynie urzędników z Krakowa. Czy z Opola wyjechały zatem wszystkie przechowywane tu depozyty? W Opolu zaczyna się także słynna w środowisku eksploratorów historia listów Leonharda von Schrecka i skarbów rzekomo ukrytych w masywie góry Ślęża oraz pod zamkiem Grodno
w Zagórzu Śląskim.
Od czego jednak zacząć zgodnie z prawem poszukiwania skarbów? Przede wszystkim należy pamiętać, że do poszukiwania ukrytych zabytków niezbędne jest pozwoleniewłaściwego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (dalej: WKZ), a to zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 12 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
Właściwość WKZ oraz wymagania wniosku o uzyskanie stosownego pozwolenia zostały szczegółowo ujęte w rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia
2 sierpnia 2018 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich
i badań konserwatorskich przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków albo na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz robót budowlanych, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, a także badań archeologicznych i poszukiwań zabytków (dalej: rozporządzenie).
I tak, zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia – Wniosek o wydanie pozwolenia składa się do wojewódzkiego konserwatora zabytków właściwego odpowiednio dla miejsca położenia albo przechowywania zabytku, poszukiwania zabytków albo prowadzenia badań archeologicznych.
Inaczej jest w przypadku poszukiwania zabytków na obszarach morskich, ale taki rodzaj poszukiwań nie będzie przedmiotem zainteresowania niniejszego artykułu.
Z kolei, zgodnie z § 10 ust. 1 rozporządzenia: Wniosek o wydanie pozwolenia na poszukiwanie zabytków zawiera:
1) imię, nazwisko i adres lub nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy;
2) wskazanie miejsca poszukiwania zabytków z określeniem współrzędnych geodezyjnych lub geograficznych z dokładnością do jednej setnej sekundy dla punktów załamań obszaru poszukiwań lub nazwę albo numer obrębu ewidencyjnego z numerami działek ewidencyjnych, a w odniesieniu do polskich obszarów morskich, współrzędnych geocentrycznych geodezyjnych naniesionych na morską mapę nawigacyjną;
3)imię, nazwisko i adres osoby kierującej poszukiwaniami zabytków albo samodzielnie prowadzącej te poszukiwania;
4) uzasadnianie wniosku.
Jednocześnie, do wniosku, o którym mowa powyżej dołącza się zgodnie z § 10 ust.
3 rozporządzenia:
1) program poszukiwania zabytków określający zakres i sposób prowadzenia poszukiwań zabytków;
2) dokument potwierdzający posiadanie przez wnioskodawcę tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości, uprawniającego do występowania z tym wnioskiem, a w przypadku gdy
z wnioskiem występuje podmiot zamierzający prowadzić te poszukiwania, zgodę właściciela lub posiadacza nieruchomości na ich prowadzenie albo oświadczenie, że właściciel lub posiadacz tej zgody nie udzielił;
3) zgodę dyrektora parku narodowego albo regionalnego dyrektora ochrony środowiska,
w przypadku poszukiwania zabytków odpowiednio na terenie parku narodowego albo rezerwatu przyrody;
4) mapę topograficzną w skali 1:10 000 lub większej lub prezentację kartograficzną bazy danych obiektów topograficznych (BDOT10k), o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 8 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne…(…).
Wniosek o wydanie pozwolenia powinien też spełniać wymogi określone w art. 63 § 2 i 3 Kodeksu postępowania administracyjnego. Nie zapomnij zatem na końcu podpisać wniosku!
Złożenie wniosku o wydanie pozwolenia podlega też opłacie skarbowej w kwocie 82,- zł (wynika ona z ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej), która płatna jest na konto urzędu miasta lub gminy, na którego terenie znajduje się Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, w którym składasz wniosek. Jeżeli wniosek składa w Twoim imieniu pełnomocnik – należy pamiętać dodatkowo o konieczności przedłożenia dokumentu pełnomocnictwa
i uiszczeniu opłaty skarbowej w kwocie 17,- zł.
Godzi się także zauważyć, że wzory wniosków o wydanie pozwolenia znajdują się na stronach internetowych poszczególnych Wojewódzkich Urzędów Ochrony Zabytków. Brak jednolitego wzoru skutkuje jednak tym, że wnioski te przybierają różne szaty graficzne w poszczególnych Urzędach. Oczywiście taki stan rzeczy nie ma żadnego znaczenia, bowiem najważniejsze jest to, aby były w nim zawarte informacje określone w wyżej powołanym rozporządzeniu.
Radca prawny
Oskar Woźniak
