W przypadku nabycia przez dziecko w spadku majątku o znacznej wartości, pojawia się pytanie kto powinien sprawować zarząd takim majątkiem oraz czy istnieją jakiekolwiek ograniczenia w przedmiotowym zarządzie. W dzisiejszym artykule postaramy się odpowiedzieć zwięźle na powyższe pytania.
Zarząd sprawowany przez rodziców
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym zarząd majątkiem dziecka sprawują rodzice, pod których władzą rodzicielską dziecko pozostaje. Zasada ta dotyczy także majątku nabytego przez małoletnie dziecko w drodze spadkobrania. Co więcej, rodzice obowiązani są do sprawowania zarządu z należytą starannością. Niemniej jednak zarząd ten doznaje pewnych ograniczeń, wprowadzonych przez ustawodawcę celem zabezpieczenia słusznych interesów majątkowych dziecka.
Rodzice nie mogą bowiem bez zgody sądu opiekuńczego dokonywać w stosunku do przedmiotów wchodzących w skład odziedziczonego spadku, takich czynności, które przekraczałyby zakres zwykłego zarządu. Kluczowym pozostaje zatem ustalenie jakie czynności mogą zostać uznane za przekraczające zwykły zarząd. Ustawodawca nie definiuje tego pojęcia. Z pomocą przychodzi natomiast orzecznictwo sądów. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16.11.1982r. (sygn. akt I CR 234/82) „miernikiem czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu jest ciężar gatunkowy dokonywanej czynności, jej skutków w sferze majątku małoletniego, wartości przedmiotu danej czynności oraz szeroko pojęte dobro dziecka i ochrona jego interesów życiowych”.
W literaturze podaje się przy tym przykłady czynności, które z całą pewnością stanowić będą przejawy czynności przekraczających zwykły zarząd. Są to m.in.: zbycie wartościowych składników majątku dziecka, w tym nieruchomości, zrzeczenie się własności wartościowej rzeczy (w tym nieruchomości), ustanowienie na nieruchomości ograniczonego prawa rzeczowego (np. służebności czy hipoteki), zawarcie na dłuższy czas umowy najmu czy umowy dzierżawy, zawarcie ugody w sprawie wykraczającej poza bieżącą administrację (np. w sprawie o dział spadku czy zniesienie współwłasności). Z kolei do czynności faktycznych, przekraczających zwykły zarząd należą: zmiana charakteru gospodarstwa (np. z rolnego na hodowlane), zmiana przeznaczenia domu (np. z mieszkalnego na użytkowy), rozbiórka wartościowego budynku, dokonanie na nieruchomości kosztownych nakładów połączone z przeznaczeniem na ten cel innego składnika (znacznej wartości) majątku dziecka (najczęściej pieniędzy) (vide: Komentarz do art. 617–127 KRO Fragment pozycji: Pokrewieństwo i powinowactwo (pochodzenie dziecka, stosunki między rodzicami a dziećmi, przysposobienie). dr hab. Henryk Haak, Anna Haak-Trzuskawska, Rok: 2019, Wydanie: 1).
Dodać należy, że skutkiem braku zezwolenia sądu na czynność przekraczającą zwykły zarząd (w tym na czynności powyżej podane) jest nieważność takiej czynności.
Wyłączenie zarządu rodziców przez spadkodawcę
Należy jednocześnie podkreślić, że istnieje możliwość wykluczenia rodziców z zarządu spadkiem dziecka. Spadkodawca, który sporządził testament, może bowiem zastrzec w jego treści, że przedmioty przypadłe dziecku w drodze spadkobrania, nie będą objęte zarządem rodziców. Jeżeli spadkodawca nie wskaże przy tym innego zarządcy, niezbędne będzie ustanowienie przez sąd opiekuńczy kuratora do zarządu majątkiem dziecka.
Interesuje cię jakiś temat z zakresu prawa spadkowego? Chciałbyś przeczytać o nim artykuł? Zostaw nam komentarz lub napisz o tym w wiadomości prywatnej, a my postaramy się przygotować artykuł, który rozwieje Twoje wątpliwości.
