Testament jest oświadczeniem woli spadkodawcy o pozostawieniu majątku określonym osobom. Najprostszą metodą jest spisanie testamentu u notariusza, który dodatkowo może go zarejestrować. Zakwestionowanie testamentu spinanego przed notariuszem jest bardzo trudne, wobec tego jest to też bezpieczny sposób na pozostawienie majątku danym osobom po śmierci. Jednak nie zawsze sytuacja układa się tak, że przyszły spadkodawca ma możliwość spisania testamentu w formie aktu notarialnego.
Rodzaje testamentów
Polskie prawo normuje dwie zasadnicze formy testamentów:
testamenty zwykłe:
- pisemny (holograficzny);
- notarialny;
- urzędowy spisany w protokole (allograficzny);
testamenty szczególne:
- ustny złożony o obecności co najmniej 3 świadków;
- ustny w trakcie podróży statkiem morskim lub powietrznym złożony jego dowódcy (zastępcy);
- testament wojskowy złożony przez żołnierza.
Kiedy potrzebny świadek testamentu
Świadek testamentu zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego musi pojawić się przy:
- testamencie allograficznym – w tym przypadku ostatnia wola spadkodawcy ogłaszana jest ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego i konieczna jest obecność dwóch świadków;
- testamencie ustnym – oświadczenie woli składa się przy obecności co najmniej trzech świadków. Testament taki może zostać sporządzony przy zaistnieniu przesłanek wskazanych w kodeksie cywilnym tj. wtedy, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione;
- testamencie podróżnym – może zostać sporządzony podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrzny. Przy spisywaniu testamentu podróżnego wymagana jest obecność dwóch świadków, a oświadczenie woli oświadcza się dowódcy statku lub jego zastępcy; dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. Natomiast jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy.
Niemożność bycia świadkiem testamentu
Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu:
- kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych;
- niewidomy, głuchy lub niemy;
- kto nie może czytać i pisać;
- kto nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament;
- skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.
Świadkiem testamentu nie może zostać również osoba, która zostaje w testamencie wskazana jako spadkobierca. Ponadto, świadkami testamentu nie mogą być również członkowie najbliższej rodziny spadkodawcy tj. małżonek, krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.
Natomiast jeśli pomimo zakazu świadkiem testamentu byłaby jedna z osób najbliższych bądź wskazanych w testamencie to nieważne pozostaje postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie. Jednak, gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez tego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.
Skutki naruszenia formy testamentu.
Testament szczególny, który pozostaje spisany bez obecności wymaganej ilości świadków, jest w całości nieważny.
