Niedawno przedstawialiśmy Państwu instytucję podstawienia zwykłego, w dzisiejszym artykule przedstawiamy jego odmianę – podstawienie powiernicze, które również służy do ochrony ostatniej woli spadkodawcy.
Charakter podstawienia powierniczego
Substytucja powiernicza, jest instytucją zobowiązującą do wydania spadku innej osobie niż spadkobierca. Zgodnie z tym zobowiązaniem i charakterem jakie miało nieść za sobą podstawienie powiernicze spadkodawca wskazywał w Testamencie osobę, której zadaniem jest przyjąć spadek, a następnie wydanie go wskazanej przez spadkodawcę osobie, której, z różnych względów, spadkodawca nie chce lub nie może od razu powołać do spadku. Pozycja osoby podstawionej przypomina użytkownika, który może ze spadku korzystać, ale zobowiązany jest do jego zachowania, a następnie do wydania określonej osobie. Tym samym nie może on swobodnie decydować o majątku wchodzącym do spadku.
Skuteczność podstawienia powierniczego
Problem z podstawieniem powierniczym jest jednak taki, że pozostaje on w sprzeczności z art 962 k.c., bowiem brak jest możliwości powołania spadkobiercy pod warunkiem lub terminem. Wobec tego polski ustawodawca uniemożliwia posługiwanie się tą konstrukcją. Tym samym jeśli spadkodawca zawrze taki warunek w testamencie jest on traktowany jak podstawienie zwykłe i jako takie wywołuje skutek prawny. Jeśli jednak okaże się, że bez takiego ograniczenia spadkobierca nie zostałby powołany, wówczas jego powołanie będzie nieważne. Z powyższego wynika to, przekazania spadku w powyższy sposób nie będzie zobowiązujące dla osoby, którą spadkodawca powoła jako tzw. użytkownika testamentu.
Skutek zastosowania podstawienia powierniczego
Jak już wyżej zostało wyjaśnione w świetle prawa polskiego podstawienie powiernicze nie może wywrzeć zamierzonego przez spadkodawcę skutku. Jednak zastosowanie tej instytucji nie powoduje od razu nieważności testamentu. Ustawodawca nakazuje traktować je jako podstawienie zwykłe. Oznacza to, że osoba powołana na spadkobiercę i zobowiązana do zachowania spadku i pozostawienia go innej osobie zostaje spadkobiercą bez żadnych ograniczeń i obowiązków, natomiast osoba, której w dalszej kolejności miał zostać wydany spadek, jest tylko substytutem zwykłym i może spadek uzyskać, jeśli osoba powołana (jako substytut powierniczy) spadku nie przyjmie. Tym samym podstawienie powiernicze jest niemożliwe do zastosowania w polskim prawie.
Osiągnięcie skutku podobnego do działania podstawienia powierniczego.
W zasadzie uzyskanie takiego samego skutku jak przy podstawieniu powierniczym pozostaje niemożliwe z uwagi na przepisy prawa. Jednak najbardziej zbliżoną instytucją w skutkach będzie powołanie spadkobiercy oraz ustanowienie zapisów zwykłych opatrzonych terminem, gdzie termin zostanie oznaczony jako chwila śmierci spadkobiercy. Różnica będzie polegała na tym, że zapiobierca nie uzyska składników spadku, a jedynie uzyskuje roszczenie o wydanie przedmiotów zapisu
