Czy zastanawialiście się kiedyś jaki jest status prawny prezentów dla najmłodszych?
To wcale nie jest takie oczywiste.
Co do zasady nad majątkiem dziecka zarząd sprawują rodzice, jednakże w ograniczonym
zakresie.
Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje:
(1) zarobku dziecka,
(2) przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku.
Zwyczajowe prezenty okolicznościowe będziemy traktować właśnie jak „przedmioty oddane
do swobodnego użytku” (zabawki, sprzęt elektroniczny, sprzęt sportowy itp.). Tego typu
prezenty nie podlegają szczególnej kontroli ze strony wymiaru sprawiedliwości.
Może się jednak zdarzyć, że ktoś zechce obdarować nasze pociechy wyjątkowo szczodrym
prezentem. Może to być znaczna suma pieniędzy, a nawet nieruchomość. Wiele osób nie
zdaje sobie sprawy, że wraz z darowizną dochodzi do przeniesienia praw, co oczywiście
pociąga za sobą określone skutki (w tym na gruncie podatkowym!).
Tak otrzymane środki stanowią majątek dziecka, lecz zarząd tym majątkiem sprawują rodzice
do osiągnięcia przez nie pełnoletności. Nie oznacza to, że rodzice mogą dowolnie tym
majątkiem dysponować. Czynności podejmowane w związku z zarządem majątkiem dzielimy
na czynności zwykłego zarządu i czynności przekraczające zwykły zarząd (nadzwyczajne).
W przypadku czynności przekraczającej zwykły zarząd nad majątkiem dziecka przed jej
podjęciem należy zwrócić się do sądu rodzinnego (czyli do sądu rejonowego właściwego
według miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu dziecka) o wyrażenie zgody.
A właściwie, dlaczego?
Dzięki temu sąd ma szansę ocenić, czy wnioskowana czynność na pewno leży w interesie
dziecka i jest podejmowana w zgodzie z jego dobrem. Może się bowiem zdarzyć, że
niegospodarni rodzice – niekiedy nawet w dobrej wierze – swoimi nietrafionymi decyzjami
roztrwonią środki swoich pociech. Małoletni nie posiada zdolności do czynności prawnych i
samodzielnie nie może się obronić przez negatywnymi skutkami takich działań.
Nawet jeśli rodzic nie złoży odpowiedniego wniosku małoletni będzie chroniony przez
szczególne przepisy, ponieważ czynność prawna dotycząca majątku małoletniego dokonana
bez zgody sądu będzie nieważna i nie może być później konwalidowana.
W żadnej ustawie nie wymieniono katalogu „czynności przekraczających zakres zwykłego
zarządu”, jednak w praktyce najczęściej za takie czynności uznaje się: przyjęcie i odrzucenie
spadku w imieniu małoletniego, wypłatę znacznej sumy z rachunku dziecka oraz sprzedaż
(lub inne obciążenie) nieruchomości.
Jaka płynie z tego praktyczna wskazówka? W razie wątpliwości warto zwrócić się z
wnioskiem do sądu, inaczej ryzykujemy, że podejmowane przez nas na czynności w imieniu i
na rzecz dzieci będą w świetle prawa nieważne.
Warto też zwrócić uwagę, że dokonując darowizny darczyńca (w tym wypadku – Mikołaj ;))
może w umowie wyłączyć zarząd rodziców. Wówczas darczyńca może wskazać zarządcę
majątku, a w przypadku braku wyznaczenia takiej osoby, zarząd sprawuje kurator
ustanowiony przez sąd opiekuńczy.
