Deportacja – za co grozi i jak się przed nią bronić?
Ze względu na zmiany społeczne i gospodarcze, w naszej praktyce coraz częściej mamy do czynienia z przepisami dotyczącymi pobytu i pracy cudzoziemców na terytorium Polski. Zapewniamy w tym zakresie pomoc prawną nie tylko samym cudzoziemcom, ale także polskim przedsiębiorcom będącym ich pracodawcami. Wśród problemów prawnych związanych z pobytem i pracą cudzoziemców w Polsce na pierwszy plan wysuwają się kwestie związane ze zobowiązaniem do powrotu, zwanym potocznie deportacją. Jeśli bowiem wobec cudzoziemca wydana zostanie decyzja o zobowiązaniu do powrotu, a następnie decyzja taka stanie się ostateczna, to cudzoziemiec traci możliwość legalnego pobytu w Polsce, a jego pracodawca – traci pracownika. Warto więc wiedzieć, że deportacji można skutecznie przeciwdziałać, zaś powodzenie podejmowanych w tym celu czynności zależy od szybkości reakcji i przedsięwziętych kroków prawnych.
Deportacja, czyli co?
Kwestie prawne związane z pobytem i pracą cudzoziemców na terenie Polski uregulowane są w różnych aktach prawnych, jednak w pierwszej kolejności należy zawsze sięgać do ustawy z 12 grudnia 2013r. o cudzoziemcach. To tam unormowana jest instytucja deportacji – w polskim prawie nazwana jest ona zobowiązaniem do powrotu. Nazwa ta może być myląca, ponieważ w istocie chodzi nie tylko o nakaz opuszczenia terytorium Polski, ale również o zakaz ponownego wjazdu. Każda decyzja deportacyjna zawiera – obok zobowiązania do opuszczenia Polski – także określony w latach lub miesiącach zakaz powrotu do Polski. Taki zakaz orzekany jest na okres od 6 miesięcy do aż 5 lat. Długość tego zakazu zależy przede wszystkim od tego, na jakiej podstawie prawnej wydana została decyzja deportacyjna, a w pozostałym zakresie – od uznania organu wydającego decyzję. Właściwymi organami są: komendant oddziału Straży Granicznej lub komendant placówki Straży Granicznej. W praktyce postępowanie deportacyjne zakończone decyzją prowadzi konkretny funkcjonariusz Straży Granicznej na podstawie upoważnienia komendanta.
Za co grozi deportacja?
W ustawie o cudzoziemcach odnaleźć można katalog przyczyn, które powodują wydanie decyzji deportacyjnej. W praktyce nazywamy to przesłankami deportacyjnymi. W każdej decyzji deportacyjnej musi zostać zawarta podstawa prawna wraz ze wskazaniem, jaka przesłanka deportacyjna wystąpiła w tej konkretnej sprawie. Prawidłowe wskazanie przesłanki deportacyjnej ma dla cudzoziemca istotne znaczenie, ponieważ to od tego zależy w przeważającej mierze, jak długo będzie trwał zakaz powrotu. Decyzję o zobowiązaniu do powrotu wydaje się cudzoziemcowi, m in. gdy:
- przebywa w Polsce nielegalnie (zakaz powrotu – od 6 miesięcy do 3 lat),
- wykonuje w Polsce pracę bez odpowiednich dokumentów (zakaz powrotu – od 1 roku do 3 lat),
- podjął w Polsce działalność gospodarczą niezgodnie z prawem (zakaz powrotu – od 1 roku do 3 lat),
- jego dane wpisane są do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Polski jest niepożądany (zakaz powrotu – od 3 do 5 lat),
- przekroczył lub usiłował przekroczyć granicę wbrew prawu (zakaz powrotu – od 6 miesięcy do 3 lat),
- cel i warunki jego pobytu w Polsce są niezgodne z deklarowanymi (zakaz powrotu – od 6 miesięcy do 3 lat).
Jak się bronić przed deportacją?
Od decyzji o zobowiązaniu do powrotu przysługuje odwołanie – wnosi się je do Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców za pośrednictwem organu, który wydał decyzję, w terminie 14 dni od doręczenia tej decyzji.
UWAGA:
Cudzoziemiec nie może wnieść odwołania od decyzji deportacyjnej, jeżeli podpisał oświadczenie o zrzeczeniu się prawa do odwołania! Funkcjonariusze Straży Granicznej często proszą o podpisanie takich dokumentów, a cudzoziemcy nierzadko je podpisują, ponieważ nie zdają sobie sprawy z konsekwencji. Dlatego należy dokładnie czytać wszystkie dokumenty przed ich podpisaniem i nie podpisywać dokumentów, które dotyczą zrzeczenia się prawa do odwołania albo są niezrozumiałe. W każdej sytuacji można zadzwonić do radcy prawnego lub adwokata i poprosić o udział w czynnościach.
W odwołaniu należy zawrzeć argumenty przemawiające za niezasadnością decyzji deportacyjnej. Jakie to będą argumenty? To zależy już od konkretnej sprawy, która powinna być dokładnie przeanalizowana. Nasza praktyka pokazuje, że decyzje deportacyjne są często wydawane niezasadnie, a sporządzane przez nas w imieniu cudzoziemców odwołania prowadzą do uchylenia tych decyzji. Warto dodatkowo wiedzieć, że decyzja Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców wydana na skutek odwołania może być zaskarżona do sądu administracyjnego.
A gdy minął już czas na odwołanie albo cudzoziemiec podpisał oświadczenie o zrzeczeniu się prawa do odwołania?
Nawet wtedy możliwe jest przeciwdziałanie deportacji! W takiej sytuacji należy przeanalizować sprawę pod kątem możliwości wznowienia postępowania w sprawie zobowiązania do powrotu lub stwierdzenia nieważności decyzji deportacyjnej. Nie w każdej sprawie wystąpi możliwość takiego działania, często jednak znajdujemy podstawy do wzruszenia już ostatecznych decyzji o zobowiązaniu do powrotu. Życie zawodowe nauczyło nas, że warto szukać rozwiązań nawet w sytuacjach trudnych, które z pozoru mogą wyglądać na beznadziejne!
Jednocześnie informujemy, że nasza Kancelaria oferuje pomoc prawną i w razie jakichkolwiek problemów zapraszamy do kontaktu!
